Hooggevoelige volwassenen en kinderen nemen veel waar. De kleinste veranderingen en details worden waargenomen. Het gedetailleerd horen, zien, voelen, ruiken, proeven, teveel indrukken achter elkaar of een te heftige indruk ineens, kan tot overprikkeling en uitputting leiden, waardoor er minder goed gefunctioneerd kan worden.
Bij een kind kan dat zich uiten in teruggetrokken of juist heel druk gedrag, woedeaanvallen, hangerigheid, op zichzelf willen zijn, huilen, boosheid of concentratieproblemen.
1. diepgaande verwerking van informatie
2. emotionele intensiteit
3. sensorische gevoeligheid
4. overactivatie en/of onderactivatie
Hooggevoeligheid kan onderverdeeld worden in:
- Hoogsensitief (stil-gevoelig)
- Hoogstimulatief (druk-gevoelig)
Als je hoogsensitief bent, dan heb je de neiging om veel op te merken in je omgeving, diep na te denken voordat je handelt en veel te reflecteren. Door de opmerkzaamheid en het reflectief vermogen kan er in de ogen van een hoogsensitief persoon zoveel misgaan dat er regelmatig 'beren op de weg' te zien zijn en je voorzichtig bent. Vaak krijg je zoveel informatie tegelijk te verwerken in een bepaalde situatie of tussen mensen, dat je tijd neemt en afstand houdt om alle informatie op je in te laten werken.
Zodra er vanuit de hoogsensitieve gevoeligheid contact wordt gelegd met de wereld eromheen, treedt er een remming van gedrag op.
Als je hoogstimulatief bent, merk je ook veel op in je omgeving, maar alles wat je waarneemt, maakt juist iets los, waardoor er behoefte is aan beweging. Alles wat opgemerkt wordt, stimuleert dan in gedrag, op fysiek vlak, emotioneel en mentaal. Prikkels maken de hoogstimulieve persoon onrustig, waarna snel actie volgt of plotseling opkomende emoties (boosheid) moeten eruit. Andere kenmerken zijn vaak een vol hoofd met gedachten hebben en grenzen opzoeken.
Vanuit de hoogstimulatieve gevoeligheid treedt er juist activering van gedrag op, wanneer er contact wordt gemaakt met de wereld eromheen.
Deze kunnen weer onderverdeeld worden in:
- introvert
- extravert
Ongeveer 70% van de hooggevoeligen is introvert en 30% is extravert.
Iemand die hoogsensitief introvert is:
· is graag alleen en zoekt de rust op
· is vooral bezig met eigen gedachten, emoties en ideeën
· heeft de voorkeur voor activiteiten alleen of 1 op 1
· houdt van rust, regelmaat en enige routine
Iemand die hoogsensitief extravert is:
· wil enerzijds rust, regelmaat en routine
· richt de energie ook naar buiten met anderen
· zoekt het spanningsveld tussen rust en sociale prikkels
· moet sterk letten op persoonlijke grenzen en behoeftes
Iemand die hoogstimulatief introvert is:
· wil veel activiteiten doen
· zoekt diversiteit en afwisseling
· kan veel verschillende en uitdagende activiteiten aan
· wil dit alleen, 1 op 1 of in een kleine groep doen
Iemand die hoogstimulatief extravert is:
· is erg druk met allerlei activiteiten en uitdagingen
· is gericht op actie, avontuur en nieuwe ervaringen
· gaat maar door en door, omdat het allemaal leuk is
· houdt van een actief sociaal leven
Hoewel hooggevoeligheid wetenschappelijk erkend is, bestaat er geen officiële diagnose. De reden is dat het geen stoornis is, maar een karaktereigenschap.
Een prachtige kwaliteit, echter als er sprake is van problemen ten gevolge van overprikkeling, kunnen hooggevoeligen daarom soms onterecht met ASS, ADHD of ADD worden gediagnostiseerd. Immers uit onderzoek is gebleken dat er veel kenmerken zijn, die overeenkomen met kenmerken van AD(H)D of ASS.